Coalitie Leefstijl in de Zorg slaat ankerpunten in zorg, onderzoek en onderwijs

Ankerpunten slaan en niet meer terug kunnen naar de oude situatie. Dat is, wat Hanneke Molema betreft, het belangrijkste doel van de Coalitie Leefstijl in de Zorg. “De coalitie bestaat tijdelijk. We willen ervoor zorgen dat we over een paar jaar een flink aantal stappen verder zijn met het implementeren van leefstijl in de zorg. Zodanig dat alle betrokken organisaties zelf verder het stokje kunnen overnemen.”

Molema is als programmamanager vanaf het begin betrokken bij de Coalitie. Vanuit haar functie als senior consultant bij TNO werkt ze al jarenlang aan het thema leefstijlgeneeskunde. “Natuurlijk waren er al voorlopers, met wie we al mooie stappen hebben gezet. Maar juist door het IZA is de urgentie van de leefstijlgeneeskunde benadrukt. Het is niet meer de vraag óf we dit moeten doen, maar welke volgende stappen we moeten nemen.”

Prof. dr. Stef Kremers is hoogleraar Gezondheidsbevordering en bestuurslid van het MUMC+ in Maastricht. Hij vindt dat preventie en zorg onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. “In het IZA en Gezond en Actief Leven Akkoord zijn preventie en gezondheidsbevordering de spil. Dat kunnen we niet los van elkaar zien.”

Kennis bundelen

De Coalitie Leefstijl in de Zorg bestaat uit een groeiende verzameling van partijen die actief zijn in en om de zorg. Het programma wordt georganiseerd door vertegenwoordigers van TNO, Arts en Leefstijl, Patiëntenfederatie Nederland en de NFU. Kremers: “Als gezamenlijke umc’s zijn wij juist de partij om hieraan mede richting te geven: met ons onderzoek geven we inzicht in bijvoorbeeld de biologische werkingsmechanismen maar hebben we ook gedragsdeskundigen in huis. Door onze kennis te bundelen, komen we veel verder.”

Daarnaast spelen de umc’s een belangrijke rol in de samenwerking in de regio. “Dat is essentieel, want juist bij leefstijlveranderingen speelt de context van de patiënt een belangrijke rol: de ene regio is de andere niet.” Hij geeft een voorbeeld: “Limburg is een regio met grote sociaal-economische gezondheidsverschillen. Er is relatief veel laaggeletterdheid. Daar moet je rekening mee houden in de aanpak en de manier van communicatie met patiënten.”

Duizend documenten

De Coalitie bestaat uit zeven subteams, die ieder hun eigen doelen hebben: onderzoek, richtlijnen, opleiden en professionaliseren, patiënten, samen sterker leren, financiering en kosten en praktijkimplementatie.

De teams zijn nu vooral bezig met het inventariseren van leefstijl in bestaande richtlijnen, onderzoek en tools. “Voor het team praktijkimplementatie bekijken we welke tools de zorgverleners nu al in de praktijk door zorgverleners gebruiken”, vertelt Molema. “Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het leefstijlgesprek of de 30-seconden-interventie. Door alles op een rijtje te zetten, krijgen we een goed beeld van wat er is en wat we nog missen.”

Datzelfde geldt voor het team richtlijnen, waar in richtlijnen van medisch specialisten, huisartsen, fysiotherapeuten, diëtisten en de GGZ op dit moment wordt gezocht naar informatie over leefstijl. “Dit waren meer dan duizend documenten”, zegt Molema. “Enorm veel werk, maar wel heel nuttig.” Het uiteindelijke doel is om in daar waar het passend is in de zorg, leefstijl te integreren. “Op bijvoorbeeld Thuisarts.nl, waar veel patiënten informatie vinden, zou leefstijlinformatie beschikbaar moeten zijn als dat voor een klacht of aandoening relevant is.”

Hanneke Molema en Stef Kremers

Kennisagenda

Stef Kremers is voorzitter van Team Onderzoek in de Coalitie Leefstijl in de Zorg; een team waarin met ruim tachtig wetenschappelijke experts uit de zeven umc’s en andere kennisinstellingen wordt samengewerkt. Dit team levert binnenkort de eerste Kennisinventarisatie op, een overzicht van honderd bestaande kennisagenda’s met onderzoeksvragen op het gebied van leefstijl. Kremers: “We weten al veel wel, maar ook een heleboel nog niet. Door deze kennisinventarisatie hebben we een mooi uitgangspunt voor de vervolgstap, de Kennisagenda: welke kennis ontbreekt er om leefstijl in en vanuit de zorg passend in te zetten? Wat moeten we nog onderzoeken en hoe?”



Deze Kennisagenda verschijnt in december en is onder andere input voor subsidie-instanties, zoals ZonMw en de SGF (vereniging Samenwerkende Gezondheidsfondsen), die dit kunnen gebruiken om hun onderzoeksprogramma’s samen te stellen. “Met beide resultaten werken we op de langere termijn aan het verrijken van onze kennis en het neerzetten van een kennisinfrastructuur.”

Werkvloer

Naast de samenwerking vanuit het onderzoek is het ook belangrijk om goed samenhangend inzicht te krijgen in wat er allemaal speelt op de werkvloer: wat doen professionals al om leefstijl in hun praktijk te implementeren en waar lopen ze tegenaan? “Via de teams Praktijkimplementatie en Samen Sterker Leren verbinden we actief met professionals in de praktijk”, vertelt Molema. “In het najaar organiseert team Samen Sterker leren een eerste bijeenkomst om vragen te identificeren bij professionals en hen van elkaars ervaringen te laten leren. “

Veel energie

Er gebeurt dus al veel binnen de Coalitie. “Het is heel fijn dat er al zoveel deelnemende partijen zijn, die het belang van leefstijl kennen. Tegelijkertijd is er een groot verschil tussen de organisaties in de mate waarin zij al met leefstijl bezig zijn. Voor de ene partij gaan we te langzaam, voor de andere juist te snel. Maar ook hier geldt het spreekwoord: ‘Alleen ga je sneller, samen kom je verder.”

Kremers voegt hieraan toe: “Sommige processen gaan juist weer sneller dan we hadden verwacht. Als ik kijk naar het team Onderzoek is daar in korte tijd enorm veel werk verzet. Je merkt dat we werken met enthousiaste professionals, er zit enorm veel energie.”