De basis voor veel gezondheidsproblemen ligt letterlijk in de wieg

“Waar veel collega-neonatologen belangrijk onderzoek doen naar betere behandelmethoden voor kinderen die te vroeg geboren zijn, is het preventie wat míj́ drijft’, vertelt neonatoloog Jasper Been uit het Erasmus MC. Door de sectorplangelden kon hij zijn onderzoek een boost te geven. “Zo wil ik werken aan het voorkomen van vroeggeboorten en zorgen dat zwangerschapsuitkomsten beter én eerlijker verdeeld zijn. Daarbij voel ik niet alleen verantwoordelijkheid voor de baby’s binnen ons ziekenhuis, maar ook voor de gezondheid en kansen van baby’s buiten het Erasmus MC. De basis voor veel gezondheidsproblemen en uitdagingen die daaruit voorkomen ligt letterlijk in de wieg.”

Oneerlijk
“De grote verschillen, zelfs in Nederland, maken dat een aantal groepen vrouwen in hun zwangerschap heel kwetsbaar zijn. Daarmee lopen ze een groter risico op bijvoorbeeld een vroeggeboorte, met alle gevolgen van dien. Niet ieder kind heeft dezelfde kans op een goede start en dat kan en moet beter. Een kind dat te vroeg geboren wordt, staat direct op achterstand. Ik onderzoek hoe je die verschillen kleiner kunt maken en welke individuele factoren, omgevingsfactoren en politieke factoren van invloed zijn op die kwetsbaarheid van zwangeren. Zo heeft de leefomgeving, en armoede in het bijzonder, een grote impact op gezondheid. Daaraan liggen vaak politieke keuzes ten grondslag. Hier in Rotterdam zijn er wijken waarin de zwangerschapsuitkomsten veel slechter zijn dan in andere wijken. We moeten goed begrijpen hoe dit komt, zodat we met die kennis aan de slag kunnen.”

Belonen gezond gedrag werkt
“We werken veel met bestaande registratiedata waarin we proberen patronen en causale verbanden te herkennen. Zo leren we bijvoorbeeld wat tabaksbeleid doet voor gezondheid in het jonge leven. In meerdere landen zagen we dat er minder vroeggeboortes zijn na invoering van rookvrije omgevingen. Daarnaast krijgen minder kinderen astma en andere ziekten én zijn volwassener gezonder. We weten inmiddels ook dat de zuigelingensterfte daalt door rookvrije omgevingen en bij hogere tabaksaccijns.
Roken is natuurlijk een bekende risicofactor voor slechte zwangerschapsuitkomsten. Het is dus belangrijk om in te zetten op stoppen met roken.

Lang was het liberale denken, dat mensen zelf verantwoordelijk stelt voor hun keuzes, gemeengoed. Maar zo eenvoudig is het niet, zeker niet voor vrouwen die toch al in een moeilijke positie verkeren. Verslaving is geen keuze. Ik vind het een maatschappelijke verantwoordelijkheid om hulp te bieden aan zwangere vrouwen die moeilijk kunnen stoppen met roken. Daarvoor kun je innovatieve methoden inzetten, zoals een beloning bij succes. Uit buitenlands onderzoek weten we dat belonen van gezond gedrag ook op lange termijn effectief én uiteindelijk goedkoper is. In het Verenigd Koninkrijk is deze interventie geïmplementeerd, maar in Nederland lijkt het nog controversieel. Wij hebben samen met de Erasmus School of Economics een veelbelovende pilot gedaan met tegoedbonnen die in waarde stegen als vrouwen langer stopten. Wat mij betreft is veel geoorloofd als het bijdraagt aan eerlijke startkansen voor iedereen.”

Sectorplan
“Dat ik mijn klinische werk kan combineren met een functie als onderzoeker is én leuk én aanvullend. Als neonatoloog kan ik een-op-een en op de korte termijn iets betekenen voor ernstig zieke baby’s en hun ouders. Als onderzoeker werk ik juist meer aan oplossingen op groepsniveau en op de langere termijn. Sinds de sectorplangelden is mijn onderzoeksaanstelling bij de afdeling Verloskunde en Gynaecologie formeel georganiseerd en dat scheelt enorm. Voorheen was het meer passen en meten en kreeg de directe patiëntenzorg altijd voorrang. Nu heb ik officieel een 50/50-verdeling. Hierdoor is er meer ruimte en tijd voor onderzoek én komt het gebiedsoverstijgende aspect ervan beter tot uiting.”