Internationale Vrouwendag 2024 – Inclusie in de spreekkamer
Vandaag, 8 maart, is het Internationale Vrouwendag. De dag die draait om inclusie en gelijkheid, of het nou over economische zelfstandigheid, de werk/zorg-verdeling of om de medische wereld gaat. Vijf artsen en/of onderzoekers lichten toe waarom zij inclusie belangrijk vinden en wat er beter kan of juist al goed gaat.
Hedwig Vos, huisarts, hoofd huisartsopleiding LUMC
Hoe zorgt u ervoor dat u inclusief bent in uw dagelijkse werk en leven?
"In mijn dagelijks werk als hoofd van de huisartsopleiding van het LUMC ben ik me er steeds van bewust dat inclusie het allerbelangrijkste is. Inclusie is niet alleen dat alle mensen mee mogen doen, maar dat ze ook mogen bepalen wat er gebeurt en dat we accepteren dat dat soms iets anders is dan dat we van tevoren bedacht hadden. Niet voor niets is inclusie één van de drie grote thema’s in ons strategisch plan voor de komende jaren.
In mijn werk als huisarts merk ik dat inclusie ook gaat over het zoeken naar gemeenschappelijke waarden, dus niet naar de verschillen maar naar de overeenkomsten kijken. Dus niet een vrouw zien als iemand uit een andere cultuur, maar als een moeder die zich net als ik soms zorgen maakt over haar kind. Ik hoop studenten geneeskunde en huisartsen in opleiding te inspireren om op die manier naar verschillen te kijken. En bewust te zijn van onze eigen bias."
Wat zou er in de medische wereld en werkomgeving beter kunnen als het gaat om inclusie?
"Ik denk twee belangrijke dingen. Ten eerste moeten we nog veel meer naar persoonsgerichte zorg gaan, vanuit de kennis die we van populaties hebben. Dus welke zorg werkt voor iemand die financiële problemen heeft, wat sluit aan bij iemand die in transitie is van het ene gender naar de andere, welke medicatie werkt bij een vrouw beter dan bij een man, hoe stel ik een diagnose bij iemand die niet voldoet aan het profiel dat blijkbaar gebruikt werd toen een bepaald ziektebeeld omschreven werd? Inclusieve zorg is passende zorg, zoals ook de Raad voor de Volksgezondheid al concludeerde.
Ten tweede is een veilige werkomgeving met respect voor verschillen iets wat echt beter kan. Niet voor niets laten steeds meer studies zien dat er een leaky pipeline is voor mensen met een bi-culturele achtergrond. Ook voor vrouwen is die er, als je kijkt naar de discrepantie tussen het aantal vrouwen in de collegezaal en aan de top. Ervan uitgaande dat intelligentie en vaardigheden gelijk verdeeld zijn over de genders en afkomst kun je niet anders dan concluderen dat in de huidige, vooral witte en mannelijke top, niet alleen maar de beste mensen zitten."
En wat gaat heel erg goed wat betreft inclusie?
"Ik denk dat onze richtlijnen steeds inclusiever worden. Er wordt meer rekening gehouden met verschillen. Ook merk ik dat het bij de huisartsopleidingen steeds vaker op de agenda staat. Zo zijn de mensen die sollicitatiegesprekken afnemen bij de nieuwe aios huisartsgeneeskunde getraind om inclusiever te kijken. En als het gaat om participatie van vrouwen in de (academische) top dan doen we het bij de huisartsen al heel goed met 50% vrouwelijke hoofden van de opleidingen en momenteel is zelfs meer dan de helft van alle afdelingshoofden en hoogleraren huisartsgeneeskunde vrouw."
Doreth Teunissen, huisarts, docent/senior onderzoeker vakgroep Eerstelijnsgeneeskunde Radboudumc
Hoe zorgt u ervoor dat u inclusief bent in uw dagelijkse werk en leven?
"Ik houd me bezig met sekse- en gendersensitieve geneeskunde. Inclusie betekent voor mij dat ik in de dagelijkse praktijk probeer zoveel mogelijk rekening te houden met de biologische (sekse) verschillen tussen mannen en vrouwen qua ziekte en gezondheid. Kennis over het biologische vrouwenlichaam loopt in de geneeskunde achter. Er is, vind ik, sprake van inclusie, als er ook rekening gehouden wordt met het vrouwenlichaam.
Het is niet altijd te bepalen of de verschillen in ziekte en gezondheid puur biologisch zijn of dat ook het gender van de patiënt daar een rol in speelt. Inmiddels weten we dat het vrouwenlichaam in veel opzichten anders functioneert dan het mannenlichaam. Geleidelijk komt hier meer kennis over. Door in de spreekkamer bij elke patiënt te denken ‘maakt het nu uit of er een man of vrouw voor me zit’ probeer ik patiënten optimaal te behandelen.
Door up-to-date proberen te blijven qua kennis op het gebied van sekse- en genderspecifieke geneeskunde probeer ik zo goed mogelijk inclusief te blijven op dit gebied."
Wat zou er in de medische wereld beter kunnen als het gaat om inclusie?
"Wat betreft sekse- en gendersensitieve geneeskunde hebben we al veel bereikt de afgelopen jaren maar er valt nog heel veel te verbeteren. Bij elk onderzoek dat er op medisch gebied gedaan wordt, zou er al een onderscheid gemaakt moeten worden tussen mannen en vrouwen. Dit gebeurt nu nog maar in een klein deel van de gevallen. Op deze manier kunnen we de kennis vergroten."
En wat gaat heel erg goed wat betreft inclusie?
"Geleidelijk aan komt er meer aandacht voor inclusie in de geneeskunde. Inclusie moet naar mijn idee wel veel breder zijn dan LHBTIQ+ en diversiteit in cultuur. Immers 50% van de Nederlandse bevolking is vrouw."
Angela Maas, emeritus hoogleraar cardiologie voor vrouwen, Radboudumc
Hoe zorgt u ervoor dat u inclusief bent in uw dagelijkse werk en leven?
"In mijn werk probeer ik buiten de op mannen gerichte paden te treden, door extra aandacht te geven aan de vrouwelijke patiënt. We moeten ons allemaal bewust zijn van onze eigen vooroordelen en onszelf daarop blijven betrappen. Diversiteit zorgt voor meer creativiteit en goede ideeën in wetenschap en kunst. Het wekt nieuwsgierigheid op, een belangrijke drijfveer ook in mijn privéleven, om dingen te ondernemen."
Wat zou er in de medische wereld beter kunnen als het gaat om inclusie?
"Er ontbreekt een actieve houding om diversiteit te omarmen, het lijkt nu teveel een obligaat thema te zijn. Het moet vanzelfsprekend worden. Zowel naar medewerkers toe als naar goede patiëntenzorg moet die grondhouding veranderen. We hebben meer lef nodig om over onze aangeleerde standaarden heen te stappen."
En wat gaat heel erg goed wat betreft inclusie?
"Diverse groeperingen roeren zich steeds meer en dwingen hun positie af in de samenleving. Dat helpt om oude gewoontes op te schudden en te doen veranderen. We zien het ook bij patiënten, ze laten steeds meer hun stem horen en spelen een grote rol in de positieve veranderingen naar passende zorg en meer maatwerk."
